|
31/10/2025
|
4η Συνάντηση Σεμιναρίου «Σινεμά και Ψυχολογία»
|
Τρίτη 4 Νοεμβρίου, 8:00μμ, ζωντανά και διαδικτυακά
|
|
|
Στην 4η Συνάντηση του Σεμιναρίου «Σινεμά & Ψυχολογία» συζητάμε την ταινία «Η Αιώνια Λιακάδα Ενός Καθαρού Μυαλού» του Michel Gondry. Φιλμ ευφυές και σοφό, που με αφορμή τις ελπίδες ενός ζευγαριού να σβήσει τις κοινές του αναμνήσεις, όταν η αγάπη που μοιράστηκε είναι πια παρελθόν, φωτίζει τον τρόπο που η μνήμη συνδέεται και αλληλοεπιδρά με τον έρωτα και την αγάπη. Ο άνθρωπος θυμάται ευκολότερα την ευχαρίστηση παρά τον πόνο. Από το νοσοκομείο τις γελαστές νοσοκόμες και όχι τις άυπνες νύχτες, από τα γλέντια τις καλές στιγμές και όχι τα hangover, ένας αποτυχημένος υποψήφιος βουλευτής τα χειροκροτήματα, ένας ρομαντικός εραστής που τον έχουν απορρίψει τις στιγμές της σχέσης που όλα λειτουργούσαν άψογα. Αυτό στο οποίο προσκολλώνται ο Joel και η Clementine οι δύο ήρωες της ταινίας, είναι εκείνες οι τέλειες στιγμές που οι ζωές τους φαίνονταν ευλογημένες.
Για τον τίτλο ο σεναριογράφος Τσάρλι Κάουφμαν «έκλεψε» από τον παρακάτω στίχο του επικού ποιήματος του Alexander Pope, «Eloisa to Abélard», με θέμα το τραγικό ειδύλλιο του Αβελάρδου και της Ελοΐζας: «Αιώνια λιακάδα του καθαρού μυαλού! Κάθε προσευχή δεκτή και κάθε ευχή διωγμένη». Το ποίημα είναι του 18ου αιώνα, αλλά ο θεολόγος Αβελάρδος και η νεαρή μαθήτριά του Ελοΐζα, ερωτεύτηκαν ο ένας τον άλλον τον 12ο αιώνα και στη συνέχεια αποφάσισαν να παντρευτούν κρυφά, ιδέα που απεδείχθη καταστροφική και για τους δύο. Όταν αποκαλύφθηκε η Ελοΐζα οδηγήθηκε κακήν κακώς σε μοναστήρι, ενώ ο Αβελάρδος τιμωρήθηκε με ευνουχισμό και οριστική διακοπή της πολλά υποσχόμενης καριέρας του στην Καθολική εκκλησία.
Στην «Αιώνια Λιακάδα», ο Joel, προς μεγάλη του έκπληξη, ανακαλύπτει πως η φίλη του Clementine έσβησε τις αναμνήσεις της σχέσης τους από τη μνήμη της. Σε κατάσταση απόλυτης απελπισίας, έρχεται κι αυτός σ’ επαφή με τον εμπνευστή κι εφευρέτη της διαδικασίας, Δρ. Χάουαρντ Μίρτσβιακ στην κλινική Λακούνα, και του ζητά να σβήσει κι από τη δική του μνήμη την Clementine. Καθώς οι αναμνήσεις του σιγά σιγά εξαφανίζονται, ο Joel αρχίζει να ανακαλύπτει και πάλι την αγάπη του για αυτήν. Από τα βάθη των υπολειμμάτων του μυαλού του, θα προσπαθήσει να διακόψει τη διαδικασία σβησίματος. Και ενώ ο Δρ. Μίρτσβιακ και οι βοηθοί του τον κυνηγούν μέσα στον λαβύρινθο των δικών του αναμνήσεων, είναι πια σαφές πως ο Τζόελ δεν μπορεί να βγάλει την πρώην αγαπημένη του από το μυαλό του. Αντίθετα αγωνίζεται απεγνωσμένα να αντισταθεί στην απώλεια των αναμνήσεών του από εκείνη. Έχει κυριολεκτικά αλλάξει γνώμη για την αλλαγή γνώμης.
Ο Κάουφμαν, ο οποίος θεωρείται από τους πλέον ταλαντούχους σεναριογράφους της δεκαετίας του 2000, ασχολείται κυρίως με τις διαδικασίες της σκέψης και της μνήμης. Το σενάριό του για την ταινία του Σπάικ Τζόνζι «Being John Malkovich» (1999) περιλαμβάνει έναν τρόπο να περάσει κανείς 15 λεπτά μέσα στο μυαλό ενός άλλου ατόμου. Στο «Human Nature» (2001) του Μισέλ Γκοντρί ασχολείται με τις θεωρίες που τοποθετούν τη Φύση σε κόντρα με την Ανατροφή όσον αφορά τη διαμόρφωση της συμπεριφοράς μας: Γεννιόμαστε έτσι ή διαμορφωνόμαστε στην πορεία; Στο «Adaptation» (2002) και πάλι του Σπάικ Τζόνζι αντιπαραβάλλει τη φυσική εξέλιξη των ορχιδέων (οι οποίες παίρνουν φανταστικές μορφές για να εξασφαλίσουν την επιβίωση τους) με τα μονοζυγωτικά δίδυμα: το ένα γράφει από τη φύση του και το άλλο από την ανατροφή του. Στην ταινία «Εξομολογήσεις ενός Επικίνδυνου Νου» (2002) του Τζορτζ Κλούνεϊ, παρουσιάζει τον δημιουργό τηλεπαιχνιδιών Τσακ Μπάρις να ζει μια διπλή ζωή ως θανάσιμος δολοφόνος της CIA (ο Μπάρις πιστεύει ότι αυτή η ιστορία είναι αληθινή). Στην «Συνεκδοχή της Νέας Υόρκης» (2008), πρώτη ταινία του ως σκηνοθέτη, προσπαθεί να δραματοποιήσει τους τρόπους με τους οποίους το μυαλό μας αντιμετωπίζει τις διάφορες περσόνες μας και να οργανώσει πτυχές της εμπειρίας μας σε ξεχωριστά τμήματα ώστε να μπορούμε να τα ελέγξουμε. Αυτά ακούγονται σαν θέματα για μάθημα εξέλιξης ή νευροεπιστήμης, αλλά ο σεναριογράφος και οι σκηνοθέτες του τα δομούν σαν ταινίες που προχωρούν αρκετά καθαρά στα μονοπάτια που φαίνεται να ακολουθούμε, μέχρι να βρούμε την ταυτότητα μας. Τα σενάριά του απαιτούν ηθοποιούς που μπορούν να κρατήσουν ένα σοβαρό πρόσωπο στη διάρκεια μιας φάρσας. Ηθοποιούς δηλαδή που δεν αποκαλύπτουν ότι το υλικό που χειρίζονται είναι αστείο. Ο Μπάστερ Κίτον δεν επέτρεψε ποτέ στον εαυτό του ένα χαμόγελο ή ένα κλείσιμο του ματιού. Ο Τσάρλι Τσάπλιν μόνο μερικά χαμόγελα. Ο Τζιμ Κάρεϊ στο «Eternal Sunshine» είναι ένας θλιβερός σάκος. Ο Τζον Κιούζακ στο «Malkovich» επιθυμεί ένθερμα να κάνει το καλό, και ο ίδιος ο Μάλκοβιτς έχει κάνει μια καριέρα εντιμότητας. Ο Φίλιπ Σέιμουρ Χόφμαν στο «Synecdoche» προσπαθεί απεγνωσμένα να συγκρατήσει τον νοητικό του μηχανισμό (και η ίδια η ταινία απέχει πολύ από το να είναι αστεία).
Στην «Αιώνια Λιακάδα» και στο «Μάλκοβιτς», ο Κάουφμαν επινοεί μια φανταστική τεχνική και σοφά αρνείται να την εξηγήσει βυθίζοντας τους θεατές σε ένα λαβύρινθο χρόνου και πραγματικότητας. Έτσι βλέπουμε τον Joel και την Clementine σε διάφορες χρονικές στιγμές πριν και τις δύο διαγραφές, μετά τη δική της και κατά τη διάρκεια των δικών του - όταν μάλιστα προσπαθεί να κρύψει τις αναμνήσεις του μεταμφιέζοντάς τες. Προφανώς δημιουργείται μια αίσθηση μπερδέματος στον θεατή από την κίνηση της ταινίας μέσα στο χρόνο και τους τόπους, αλλά τα παράδοξα εξηγούνται αν συνειδητοποιήσουμε ότι όλα συμβαίνουν μόνο σε έναν τόπο: το μυαλό του Joel. Οι αποσυνδέσεις εξηγούνται από τις κατακερματισμένες αναμνήσεις του από τότε που το ζευγάρι ήταν μαζί πριν, κατά τη διάρκεια της διαγραφής και μετά από αυτήν.
Διακρίσεις: Όσκαρ αυθεντικού σεναρίου. Υποψήφιο για πρώτο γυναικείο ρόλο (Kate Winslet). Υποψήφιο για Χρυσή Σφαίρα καλύτερης ταινίας (κωμωδία/μιούζικαλ), πρώτου αντρικού ρόλου (Jim Carrey) σε κωμωδία/μιούζικαλ, πρώτου γυναικείου ρόλου (Kate Winslet) στην ίδια κατηγορία, και σεναρίου. Βραβείο Bafta σεναρίου και μοντάζ. Υποψήφιο για καλύτερη ταινία, σκηνοθεσία, πρώτο αντρικό ρόλο (Jim Carrey) και πρώτο γυναικείο ρόλο (Kate Winslet).
«Η Αιώνια Λιακάδα Ενός Καθαρού Μυαλού»
ΗΠΑ, Αισθηματική Δραμεντί, Επιστημονικής Φαντασίας, 2004. Διάρκεια: 108’. Σκηνοθεσία: Michel Gondry. Σενάριο: Charlie Kaufman. Στόρι: Charlie Kaufman, Michel Gondry, Pierre Bismuth. Πρωταγωνιστούν: Jim Carrey, Kate Winslet, Kirsten Dunst, Mark Ruffalo, Elijah Wood, Tom Wilkinson, Jane Adams. Μουσική: Jon Brion. Φωτογραφία: Ellen Kuras.
Το σεμινάριο πραγματοποιείται κάθε Τρίτη στις 8.30μ.μ. στο στέκι της Δράσης, (Πάρνηθος 21, Βριλήσσια) και διαδικτυακά μέσω της πλατφόρμας zoom.
Εισηγητής ο Παναγιώτης Δενδραμής, πτυχιούχος τμήματος Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ, με δίπλωμα σκηνοθεσίας (Σχολή Σταυράκου) και μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στην ιστορία και θεωρία του κινηματογράφου. Είναι διδάκτορας του τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (διατριβή "Η κινηματογραφική εκπαίδευση στην Ελλάδα"), όπου δίδαξε ως ακαδημαϊκός υπότροφος. Διδάσκει ιστορία του κινηματογράφου στη Σχολή Σταυράκου.
Κινηματογραφική Λέσχη Βριλησσίων Cine-Δράση
|
|
|
20
|
|
|