Κίνηση Δημοτών Βριλησσίων

 
4/10/2021

Οι πρόσφυγες του Πόντου: Μια άγνωστη πτυχή της ιστορίας της Μακρονήσου

της Θεοδώρας Ιωαννίδου – Καρακουσόγλου

Με αφορμή την επίσκεψη του Cine- Δράση στην Μακρόνησο, (Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου), δημοσιεύουμε σημείωμα της συγγραφέως Θεοδώρας Ιωαννίδου – Καρακουσόγλου*, που αναδεικνύει μια άγνωστη πτυχή της πικρής ιστορίας του νησιού...

Στη Μακρόνησο λειτούργησε από το τέλος του 1922 και το 1923 λοιμοκαθαρτήριο. Εκεί οδηγήθηκαν κυρίως πρόσφυγες από τον Πόντο, αλλά και από την υπόλοιπη Μ. Ασία, όπως και Ασσύριοι. Οι πρόσφυγες έφταναν σε κακή κατάσταση από τις συνθήκες στα υπερφορτωμένα καράβια της μεταφοράς τους, όπου ξεκληρίζονταν ολόκληρες οικογένειες. Χαρακτηριστικό είναι πως σε ιταλικό καράβι μεταφοράς από τους 4.500 που επιβιβάστηκαν στο Βατούμ έφτασαν 1.500 στη Μακρόνησο, όπου κατάσταση ήταν τραγική. Επιδημίες, πείνα, δίψα, θάνατοι. Έμεναν σε σκηνές επτά ατόμων κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλο. Έφτασαν κάποτε να βρίσκονται στριμωγμένοι και ταλαίπωροι ακόμη και πάνω από 11.000. Την τάξη επέβαλαν με μεγάλο ζήλο Τούρκοι αιχμάλωτοι(!!!) που εξαντλούσαν την αυστηρότητά τους σε όσους μετακινούνταν από τον καθορισμένο, με βάση τον τόπο καταγωγής και τις αρρώστιές τους, χώρο.

Νερό δεν υπήρχε στο νησί. Μια μαούνα τους έφερνε απ’ το Λαύριο και εκείνο ήταν γλυφό. Κάποτε έκανε τρεις μέρες να φέρει και λιποθυμούσαν από τη δίψα. Τους έδιναν μισή οκά στον καθένα το 24ωρο, αλλά οι δεξαμενές είχαν ποντίκια και θέριζε η χολέρα και ο τύφος. Τυπικά, για την διατροφή τους, τους αναλογούσαν 1.000 θερμίδες ημερησίως. Το φαγητό όμως συχνά ήταν επικίνδυνα αλλοιωμένο: χαλασμένες ελιές, ρέγγες, μακαρόνια. Κάποιοι βαρκάρηδες έφερναν και πουλούσαν λαθραία ψωμί. Ένα καρβέλι κόστιζε συνήθως μια χρυσή λύρα, αν και πολλά χρυσά ρολόγια δόθηκαν μόνο για μια φέτα σκουληκιασμένο ψωμί. Τα λιγοστά υπάρχοντα που με χίλιους κόπους είχαν περισώσει και τα τρόφιμα που έστελνε η κυβέρνηση της Αθήνας εξαφανίζονταν από τους Έλληνες τροφοδότες με την ανοχή και τη συνεργασία του διευθυντή της Μακρονήσου. Στη συνέχεια πουλιόνταν στο Λαύριο.

Την υγειονομική περίθαλψη είχε αναλάβει η φιλανθρωπική οργάνωση των «Νοσοκομείων Αμερικανίδων Κυριών». Υπεύθυνη των τριών πρόχειρων νοσοκομείων ήταν η ηρωική γιατρός Olga Stastny, που σε προτροπή γνωστού της να αποχωρήσει, γιατί κινδυνεύει μένοντας στη Μακρόνησο, απάντησε: «Τα παιδιά μου έχουν μεγαλώσει και παντρευτεί. [...] Δεν έχω άλλα καθήκοντα εκτός από τα καθήκοντά μου εδώ». Τελικά έμεινε στη Μακρόνησο για πάνω από πέντε μήνες. Ο βασικός βοηθός της Δρ. Πόμπουρας πέθανε από τύφο, αλλά η ίδια βγήκε ζωντανή και γύρισε στη Νεμπράσκα. Παρά τις προσπάθειες όμως, η διαρκής έλευση νέων προσφύγων έκανε αδύνατο τον έλεγχο των επιδημιών και έτσι οι θάνατοι ήταν γύρω στα 50 άτομα τη μέρα. Θεωρείται υπερβολικός ο αριθμός των 40.000 νεκρών στο νησί που είχε αναφερθεί στον ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ (8-12-1923), υπολογίζεται όμως πως έχασαν τη ζωή τους γύρω στους 6000 Πόντιοι, έχοντας γνωρίσει από τη γη των ονείρων τους, την Ελλάδα, μόνο τη Μακρόνησο. Θάβονταν, μερικές φορές μαζί με μισοπεθαμένους, σε ρηχούς λάκκους γεμάτους με νερό και ασβέστη. Χρόνια αργότερα, τα κόκαλά τους τα έβρισκαν διάσπαρτα οι πολιτικοί εξόριστοι, που έκαναν ευρύτερα γνωστό αυτό το νησί στον κόσμο. Κάποιοι επιβίωσαν της «καραντίνας» και σταδιακά μεταφέρθηκαν από τις αρχές στην Αττική. Άλλοι αποφάσισαν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους και να εξεγερθούν. Ορισμένοι, πληρώνοντας βαρκάρηδες πέρασαν κρυφά απέναντι, στο Λαύριο.

Με ενέργειες του συλλόγου Ποντίων ΑΡΓΟΝΑΥΤΕΣ – ΚΟΜΝΗΝΟΙ τοποθετήθηκε στη Μακρόνησο το 2020 μνημείο για τους θανόντες πρόσφυγες.



* Η Θεοδώρα Ιωαννίδου – Καρακουσόγλου γεννήθηκε το 1953 στην Αθήνα όπου ζει με την οικογένειά της και εργάζεται ως οδοντίατρος. Είναι Πόντια τρίτης γενιάς. Είναι συγγραφέας των βιβλίων: «Όσοι δεν γέλασαν ποτέ», Γορδιος, 2016, (έχει μεταφραστεί και στα αγγλικά, Theodora Ioannidou, «The Holocaust of the Pontian Greeks: Still an open wound», Kindle Edition) και «Η εξόντωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας του Πόντου», Τραπεζούς Εκδόσεις, 2021. Οι φωτογραφίες είναι από το αρχείο της συγγραφέως.


readers  986


Σχόλια (0)


Εισαγωγή σχολίου
Όνομα:

Σχόλιο:



Τα σχόλια δημοσιεύονται άμεσα και είναι αποκλειστική ευθύνη του συντάκτη του σχολίου. Οι διαχειριστές της παρούσας ιστοσελίδας διατηρούν το δικαίωμα διαγραφής των σχολίων εκείνων που έχουν διαφημιστικούς σκοπούς, κρίνονται ως ρατσιστικά ή προσβάλλουν πρόσωπα.

Παρασκευή 4 Ιουλίου 2025 H Δράση στο facebook Το κανάλι μας στο YouTube
 
Ακροβάτες στο χαρτί Ακροβάτες στο χαρτί
Cine Δράση

Τελευταία θέματα

Τοιχο-διωκτικά
Γ. Φλωρίδης, υπ. Δικαιοσύνης, 25 Απριλίου 2025, ΣΚΑΪ.
«Με το κράτος, όταν αυτό αποφασίζει να κάνει κάτι, δεν μπορεί να τα βάλει κανείς. Θα τον ισοπεδώσει».


Τα σχόλια σας...
Η εποχή του «Δεν Γνώριζα», απλά τελείωσε29/3/2025 Δ.Κ.
Τα τελευταία σύννεφα, τα οποία πιθανόν να έδιναν κάποιο άλλοθι στην «άγνοιά μας», πρέπει να ήταν πριν 5 χρόνια, με την προβολή του social dilemma, που επίσης πραγματεύονταν περίπου το ίδιο θέμα. Από τότε τα πράγματα πάνε από το κακό στο χειρότερο. Όλα αυτά είναι συμπτώματα μιας κοινωνίας, όπου όλοι, σαν αποκεφαλισμένα κοτόπουλα, ζαλισμένα από το καθημερινό ξύλο, τρέχουν δεξιά και αριστερά, τσεκάροντας ανά 3 λεπτά το κινητό για το επόμενο breaking news που θα ανακοινώσει το newspeak. Θα ακουστώ κυνικός ή πεσιμιστής, αλλά δε βλέπω να αντιστρέφεται το κλίμα. Στο μόνο που ελπίζω είναι οι ελάχιστες -πλην όμως φωτεινές- περιπτώσεις εκπαιδευτικών που δίνουν τον καθημερινό τους αγώνα, πολλές φορές λοιδορούμενοι και από πάνω, αφουγκράζονται τα προβλήματα των εφήβων, καταλαβαίνουν τον διαφορετικό κώδικά τους, αγγίζουν τον ψυχισμό τους. Και το λέω από προσωπική εμπειρία και από τα 2 σχολεία που φοίτησαν τα παιδιά μου. Θανάση, η τελευταία παράγραφος (Δ) δεν είναι ουτοπική πρόταση, αλλά και να ήταν, όπως λέει και ο Γκαλεάνο, η ουτοπία χρησιμεύει για να προχωράμε. ΥΓ: ένα πολύ καλό ντοκιμαντέρ, που θα μπορούσε και αυτό να προβληθεί, και να αποτελέσει αφορμή για συζήτηση με τους μαθητές είναι το «Τέλος Χρόνου» του Λουκά Παλιοκρασσά.
Τα προβαδίσματα και το διαζευκτικό ή αντί του εν ελλείψει: Ένα δίλημμα χωρίς περιεχόμενο18/11/2024 Χαράλαμπος Λαζάνης
Πράγματι, η Αποκεντρωμένη Διοίκηση, με τις ντιρεκτίβες της, μετατρέπει τους Δήμους σε τηλεκατευθυνόμενα νευρόσπαστα, ανελεύθερους, χωρίς πόρους, αρμοδιότητες, πρωτοβουλία, χωρίς ζωή.. απρόθυμους να ρίξουν μια φρέσκια ματιά στα του οίκου τους. Το τί πραγματικά παίζεται με το ψυχομαχητό και το λαχάνιασμα των Δήμων πίσω από την "Αποκεντρωμένη" στη Δράση το έχουμε εμπεδώσει καλά, δηλαδή με όρους υπαρξιακούς της αυτοδιοίκησης. Από πλευράς του ο Δήμαρχος προβληματίζεται, όχι χωρίς θάρρος, με τα "κουρασμένα αντανακλαστικά" του πολιτικού συστήματος, ενώ οι σύμβουλοι της απερχόμενης Διοίκησης παραμένουν σε αφασία, κολλημένοι στο συστημικό τροπάρι της νομιμότητας. Εξαιρετικά διαυγής, ακριβοδίκαιη και σε πνεύμα δημοκρατικό/αυτοδιοικητικό -κοινοτιστικό θα έλεγα- η τοποθέτηση της δημοτικής μας Συμβούλου Μαρίνας Παπαχριστοδούλου.


Δημοτικές Εκλογές 2014


ΓΠΣ Βριλησσίων 2011


Δημοτικές Εκλογές 2010


Παιδεία 2009




Καλλικράτης: απόψεις και θέματα

Η κρίση και το πρόγραμμα σταθερότητας

Το στέκι της Δράσης 

Το νέο στέκι της «Δράσης», Πάρνηθος 21 Βριλήσσια τηλ. 211-116-5797. H δωρεάν δανειστική βιβλιοθήκη και ταινιοθήκη λειτουργεί κάθε Δευτέρα 12:00-2:00μμ, Τρίτη, Τετάρτη και Πέμπτη 6:00-8:00μμ.




   
© 2006 - 2025 Δράση για μια Άλλη Πόλη
Κατασκευή - επιμέλεια ιστοσελίδας: Μάκης Ετζόγλου