|
5/12/2025
|
«Καλύτερα δεν Γίνεται» στο «Σινεμά & Ψυχολογία»
|
Τρίτη 9 Δεκεμβρίου 2025, 8:00μμ, ζωντανά και διαδικτυακά
|
|
|
Στην 9η Συνάντηση του Σεμιναρίου «Σινεμά & Ψυχολογία» (Τρίτη 9/12, 8:00μμ) συζητάμε με αφορμή το φιλμ «Καλύτερα δεν γίνεται» του James L. Brooks για την Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΔΨΔ). Ο ψυχοθεραπευτής του εγωκεντρικού, ψυχωτικού και νευρωτικού Νεοϋορκέζου συγγραφέα Melvin (Jack Nicholson) έχει διαγνώσει ότι πάσχει από αυτή την ασθένεια. Ο ήρωας μας κυριαρχείται από επίμονες, παράλογες, παρεισφρητικές σκέψεις, παρορμήσεις, εικόνες (ιδεοληψίες), οι οποίες προκαλούν έντονο άγχος και δυσφορία και η εξάλειψή τους είναι δύσκολη έως ακατόρθωτη. Aφορούν συνήθως θέματα καθαριότητας, μόλυνσης, υγείας, τακτοποίησης, τάξης, θρησκείας, αμφισβήτησης εαυτού, επιθετικής παρόρμησης κ.α. Στην προσπάθεια τους τα άτομα με ΙΔΨΔ να απαλλαγούν από αυτές τις έμμονες, βασανιστικές σκέψεις τις αποφεύγουν, τις απωθούν ή τις εξουδετερώνουν μέσω μιας άλλης σκέψης ή πράξης (καταναγκασμός), ενώ συνειδητοποιούν πλήρως ότι οι ιδεοληψίες τους είναι μη ρεαλιστικές, προϊόν του ίδιου τους του μυαλού.
Στην ταινία «Καλύτερα δεν γίνεται» (ΗΠΑ, Κωμωδία, 1997. Διάρκεια: 118’. Σκηνοθεσία: James L. Brooks. Σενάριο: James L. Brooks-ΜarkAndrus. Πρωταγωνιστούν: Jack Nicholson, Helen Hunt, Greg Kinnear, Cuba Gooding Jr), ο Jack Nicholson υποδύεται τον Melvin Udall, έναν επιτυχημένο αλλά μοναχικό, ιδιότροπο, κυνικό συγγραφέα, ο οποίος εκδηλώνει πολλές παράξενες συμπεριφορές. Ουσιαστικά, φαίνεται «ταγμένος» σε διάφορες συνήθειες, όπως να γευματίζει πάντα στο ίδιο εστιατόριο και τραπέζι, να χρησιμοποιεί μόνο τα δικά του πλαστικά μαχαιροπίρουνα μίας χρήσεως, να εξυπηρετείται από μία και μόνο σερβιτόρα, να παραγγέλνει το ίδιο γεύμα, να ακολουθεί μια συγκεκριμένη πολύπλοκη διαδικασία προκειμένου να κλειδώσει την εξώπορτα του σπιτιού του, να μην αγγίζει ανθρώπους, ενώ σχεδόν πάντα φοράει γάντια. Μεγάλο μέρος του χρόνου του είναι αφιερωμένο στο να σκουπίζει τα πόμολα από τις πόρτες, να αποφεύγει να πατά τις πλάκες του πεζοδρομίου που έχουν ρωγμές, να πλένει τα χέρια του δύο φορές με δύο καινούριες πλάκες σαπουνιού που στο τέλος πάντα πετά στο καλάθι απορριμμάτων. Πολλοί άνθρωποι εκτελούν τελετουργίες μέσα στην καθημερινότητά τους, όπως να πηγαίνουν στη δουλειά πάντα από την ίδια διαδρομή, να πίνουν καφέ πάντα από το ίδιο φλιτζάνι, να φροντίζουν να έχουν το συγκεκριμένο στυλό στις εξετάσεις ή να φορούν πάντα το ίδιο (καλότυχο) ένδυμα σε μια επαγγελματική συνέντευξη. Επίσης, δεν είναι λίγοι οι άνθρωποι που πιστεύουν σε προκαταλήψεις και θεωρούν πχ απαγορευτικό να περάσουν κάτω από μια σκάλα, να δουν παπά ή μαύρη γάτα και να μην «ξορκίσουν» την συνάντηση αυτή με τρία «φτου», να ξεστομίσουν κάτι ταυτόχρονα με κάποιον άλλον δίχως να πιάσουν κάτι κόκκινο προκειμένου να μην ακολουθήσει κάτι αρνητικό (κακοτυχία, γρουσουζιά, τσακωμός).
Τι ακριβώς όμως συμβαίνει με τον ιδιόρρυθμο ήρωα μας με συνέπεια όλοι οι γείτονες να τον αποφεύγουν και πόσο απέχει η δική του συμπεριφορά από τις προαναφερόμενες αθώες τελετουργίες ή προκαταλήψεις που διακατέχουν μεγάλη μερίδα ανθρώπων; Η διαφορά μεταξύ των απλών, καθημερινών τελετουργιών και των προκαταλήψεων και της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχής, είναι ο χρόνος που αφιερώνεται στην εκτέλεση αυτών και ο βαθμός που επηρεάζεται η λειτουργικότητα του ατόμου. Επί παραδείγματι, στην πρώτη περίπτωση ανήκει κάποιος που ενώ ακολουθεί συγκεκριμένη διαδρομή στη δουλειά, αναγκαστεί να κάνει μια άλλη διαδρομή (π.χ. λόγω οδικών έργων), κατόπιν δυσανασχέτησης, επιλέγει τελικά την εναλλακτική διαδρομή. Στην δεύτερη περίπτωση ανήκει κάποιος που δύναται να καθυστερήσει επί ώρες ή ακόμα να μην πάει στην εργασία του, λόγω αδυναμίας να ακολουθήσει άλλη διαδρομή, να αντισταθεί δηλαδή στην καταναγκαστική συμπεριφορά (δυσλειτουργία). Στην ταινία, όταν διακόπηκε η ρουτίνα του Melvin από μια ξαφνική απουσία της μοναδικής σερβιτόρας (Carol) που τον εξυπηρετούσε, αδυνατούσε να γευματίσει στο εστιατόριο!
Παλαιότερα υπήρχε η αντίληψη ότι η ΙΔΨΔ ήταν σπάνια και ανίατη, στιγματίζοντας τους πάσχοντες. Πλέον, παρόλο που δεν θεωρείται σπάνια (το ποσοστό εμφάνισης στον γενικό πληθυσμό είναι περίπου 2-3%), είναι ιάσιμη και η θεραπεία διαθέσιμη, πολλοί άνθρωποι συνεχίζουν να κρύβουν τα συμπτώματά τους, να αποφεύγουν τις κοινωνικές συναναστροφές από ντροπή και από φόβο αποκάλυψης και να ταλαιπωρούνται πολλά χρόνια έως ότου ζητήσουν ψυχολογική βοήθεια. Καθώς οι πιθανότητες αυτό-ίασης είναι μηδαμινές η αναζήτηση και λήψη κατάλληλης ψυχολογικής βοήθειας είναι σημαντική ώστε να ελευθερωθεί το άτομο από τα δεσμά της νόσου. Βάσει της σύγχρονης επιστημονικής βιβλιογραφίας οι θεραπείες εκλογής που προτείνονται είναι α) γνωσιακή /συμπεριφοριστική θεραπεία και β) η φαρμακευτική αγωγή. Οι δύο θεραπείες δεν είναι ανταγωνιστικές και πολλοί ασθενείς ωφελούνται από τον συνδυασμό των δύο.
Ο «As Good as It Gets» σκηνοθετήθηκε από τον James L. Brooks («Terms of Endearment», «Broadcast News») που συν-γράφηκε με τον Μark Andrus δημιουργεί αξιομνημόνευτους ανθρώπους, αλλά δεν είναι εντελώς πρόθυμη να τους ακολουθήσει σε ασυνήθιστα μονοπάτια. Ο Brooks είναι μια σπάνια περίπτωση Αμερικανού δημιουργού. Κι αυτό επειδή ενώ δεν έχει κάποιο σινεφιλικό ύφος, είναι εξαιρετικά αναγνωρίσιμη η συνταγή που επιβάλλει σε κάθε σχεδόν του ταινία. Είναι σκηνοθέτης ηθοποιών, προσέχει πάντα να έχει ερμηνείες που θα κάνουν το απλό σύνθετο. Θέλει ένα σενάριο που ανοίγει τελείως τους χαρακτήρες, και από την άλλη δένει το κλασικό χολιγουντιανό δράμα με νότες χιούμορ και προσήλωση στις ατάκες που μιλούν άμεσα στον θεατή. Όλα αυτά τα συναντάμε εδώ στο μεγαλείο τους. Και αν δεν φτάνουν για να κάνει μια ταινία τεράστια, ο Brooks που μιλάει πάντα για άμεσες καταστάσεις και όχι για βαθύτερα μηνύματα, έχει ως εξτρά την απίθανη χημεία ανάμεσα στους κεντρικούς του ηθοποιούς. Ο Nicholson αναβιώνει το παλιό, καλό τέρας του Φρανκενστάιν, μονάχα που είναι απίστευτα γλυκό εδώ. Η Helen Hunt από την άλλη κρατάει τις απαραίτητες ισορροπίες για να μην ξεφύγει το ρομάντζο ούτε προς το μελό-κοινότυπο, ούτε όμως προς τη φάρσα. Σημαντική η βοήθεια και των υπολοίπων, με τον Greg Kinnear να μην έχει στη φιλμογραφία του καλύτερη εμφάνιση. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι μια όμορφη, παραδοσιακά αμερικανική δραμεντί, από τη μία ανάλαφρη και την ίδια ώρα σου επιβάλλει να μην ξεκόψεις από την παρακολούθηση της.
Το σεμινάριο πραγματοποιείται κάθε Τρίτη στις 8.30μ.μ. στο στέκι της Δράσης, (Πάρνηθος 21, Βριλήσσια) και διαδικτυακά μέσω της πλατφόρμας zoom.
Εισηγητής ο Παναγιώτης Δενδραμής, πτυχιούχος τμήματος Ψυχολογίας του ΕΚΠΑ, με δίπλωμα σκηνοθεσίας (Σχολή Σταυράκου) και μεταπτυχιακό δίπλωμα ειδίκευσης στην ιστορία και θεωρία του κινηματογράφου. Είναι διδάκτορας του τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης (διατριβή "Η κινηματογραφική εκπαίδευση στην Ελλάδα"), όπου δίδαξε ως ακαδημαϊκός υπότροφος. Διδάσκει ιστορία του κινηματογράφου στη Σχολή Σταυράκου.
Κινηματογραφική Λέσχη Βριλησσίων Cine-Δράση
|
|
|
42
|
|
|