Το ατομικό και το συλλογικό μπροστά στη κάλπη

11/5/2014

Προς αναμονή της εκλογικής «αλήθειας» βρισκόμαστε λίγο πριν τη κάλπη. Οι μεν πολιτικές παρατάξεις αναμένοντας τη δικιά της έκαστη, οι μεν ψηφοφόροι επιλέγοντας τη δική του έκαστος. Στον όποιο βαθμό οι επιλογές του εκλογικού σώματος επηρεάσουν την φορά των πραγμάτων, αυτό θα οφείλεται όχι μόνο στην απόφαση του «κυρίαρχου λαού» αλλά κυρίως στις πολιτικές επιλογές των «κυρίαρχων κομμάτων», αποδεικνύοντας ότι η «ατομική» ψήφος δεν είναι και τόσο «ατομική». Το πρόγραμμα και το ψηφοδέλτιο της «Δράσης για μια άλλη πόλη» έχει πολλά ενδιαφέροντα πράγματα περί αυτού, που αξίζει τον κόπο να ερευνήσει κάθε ψηφοφόρος που σέβεται τη ψήφο του.

Το σύστημα φροντίζει για το εκλογικό τελετουργικό, ατομικό παραβάν, μυστική ψηφοφορία, απόρρητο της ψήφου κλπ, προσπαθώντας να αποδείξει ότι όλα καθορίζονται από την «ατομική» απόφαση των ψηφοφόρων, ότι τα κόμματα είναι υπηρέτες του λαού, και εξ αυτών το καθεστώς στηρίζει και στηρίζεται στις ατομικές «ελευθερίες».

Το τελετουργικό αφορά μεν την εξασφάλιση της ατομικής έκφρασης της ψήφου, όμως ταυτόχρονα προϋπάρχουν όλα τα κατασταλτικά μέτρα (κυρίως πνευματικά), ώστε η ψήφος να μην βγαίνει έξω από τους κανόνες «καλής συμπεριφοράς», υπονομεύοντας κάθε ατομική ιδιαιτερότητα στο όνομα κάποιου θολού και γι’ αυτό αγιοποιημένου - και όχι πραγματικού - «γενικού καλού». Οι κανόνες «καλής συμπεριφοράς» είναι ακριβώς η βίαιη επιβολή συγκεκριμένων συστημικών κανόνων, που οφείλουν όλοι να σεβαστούν, με το καλό ή με το άγριο, προκειμένου να υπάρξει κάποιο κοινά αποδεκτό «δημοκρατικό» κοινωνικό πλαίσιο.

Ζούμε μια επιβεβλημένη κατάσταση που αναγορεύει ως μέγιστη «αρχή», αυτή του «μικρότερου κακού», που δεν είναι τίποτε άλλο παρά η «αρχή» της απελπισίας. Που τις περισσότερες φορές κυρίως σε κρίσιμες φάσεις όπου παίζονται όλα, παρατείνει τη περίοδο της «ελπίδας», τόσο, όσο χρειάζεται, δίνοντας τον απαραίτητο χρόνο στο καταρρέον «μεγαλύτερο κακό», να ανασυνταχθεί και να νικήσει. Αποδεικνύεται ότι το να ρισκάρουμε για να κάνουμε το σωστό με πίστη στη δύναμη της λογικής και της αλήθειας, είναι πιο ρεαλιστικό απ’ τον όποιο συμβιβαστικό - καιροσκοπικό ρεαλισμό, των δήθεν άμεσων αποτελεσμάτων.

Το ν’ αναγνωρίσουμε στη πράξη τη πραγματική αλήθεια δεν είναι ίσως ζήτημα νοημοσύνης, αλλά ζήτημα χαρακτήρα. Το σπουδαιότερο στοιχείο είναι το θάρρος να λέμε «όχι», ν’ απειθαρχούμε σε κανόνες και υπαγορεύσεις της «κοινής γνώμης» που στατιστικοποιούν τη ζωή μας, σε γραφειοκράτες που μετατρέπουν τους αγωνιστές σε πράγματα, καταπιέζοντας αφόρητα το κάθε εκφρασμένο «Εγώ», διαχωρίζοντάς το από το «Εκείνο». Δηλαδή την οργανωμένη προσωπικότητα του ανθρώπου (Εγώ), από τη φυσική δυνατότητα να αντικρίζει απευθείας τη πραγματικότητα (Εκείνο), και να διαμορφώνει απόψεις και συνείδηση με βάση αυτή.

Η λειτουργία του συστήματος προϋποθέτει και την αλλοτρίωση ενός ποσοστού «επαναστατημένων» ατόμων που όντος αδιαφορούν για τους κανόνες «καλής συμπεριφοράς» και τις όποιες επιβεβλημένες συμβάσεις κυριαρχούμενοι απ’ το παθολογικό «Υπερεγώ». Αδιαφορούν πλήρως ζώντας ερήμην των πάντων, θεωρώντας τον εαυτό τους κέντρο του σύμπαντος. (Και ώ του θαύματος διαφημίζονται με κάθε ευκαιρία). Εν προκειμένω η όποια αντισυμβατικότητα είναι τυπική δηλαδή υποκριτική - «υπερεγωϊστική».

Η αμφισβήτηση των συστημικών κανόνων «καλής συμπεριφοράς» για να είναι γνήσια δεν μπορεί παρά να είναι ζήτημα συλλογικού βιώματος και όχι «τύπων». Και αν δεν είναι εξ αρχής, πρέπει να γίνεται εν όσο ομαδοποιείται, και από ατομική υπόθεση γίνεται συλλογική, δηλαδή με ευθύνη απέναντι στη κοινωνία.

Ο διαχωρισμός του Εγώ από το Εκείνο, από «μεσάζοντες» ποικίλους μηχανισμούς, καταδικάζει σε νάρκη τη κοινωνία, μετατοπίζει τη πολιτική σκέψη και δράση από τη ριζοσπαστική - κριτική αποστολή της, σε κονφορμιστικές θεωρήσεις. Από διεισδυτική, απελευθερωτική διαδικασία, σιγά - σιγά χάνει τα ριζοσπαστικά χαρακτηριστικά της, μη κατορθώνοντας ν’ ακολουθήσει τις κοινωνικές αλλαγές, εγκλωβισμένη στο κονφορμισμό και σε αποκλειστικό «αγώνα» για ευυπόληπτους θεσμικούς θώκους.

Δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο αγαπάει η εξουσία τους πολιτικούς «μεσάζοντες» μεταξύ Εγώ και Εκείνου, που με περίσσια επαναστατικότητα πουλάνε ελπίδα με το αζημίωτο (επαναστάτες ιεροκήρυκες) κερδίζοντας με το σπαθί τους την αγάπη του «ποιμνίου» τους, και της εξουσίας, φροντίζοντας μη ξεφύγει το «ποίμνιο» απ’ το μαντρί. Που το «ποίμνιο» θα πάψει να είναι «ποίμνιο» αν το κάθε «πρόβατο» μπορέσει να βοσκήσει μόνο του.

Η κατανόηση της πυρηνικής δυναμικής ενός συγκροτημένου Εγώ, είναι ένα τεράστιο βήμα προς τη κατανόηση αυτού που είναι «αληθινά πραγματικό». Βήμα που συντονισμένο με άλλα υπάρχοντα βήματα, ανοίγουν μονοπάτια στα αδιέξοδα, δυναμώνουν τις συλλογικότητες με το παράδειγμά και την ικανότητά τους, να λένε το ίδιο αποφασιστικά: «Όχι» όταν υπάρχει λόγος, «Ναι» όταν υπάρχει λόγος, «Ίσως» όταν υπάρχει λόγος, να συμβιβάζονται όταν υπάρχει λόγος, να επαναστατούν όταν υπάρχει λόγος.

Και αυτό προϋποθέτει την ελευθερία στο δικαίωμα του κάθε αγωνιστή να είναι ο «εαυτός του», να επιλέγει και να δημιουργεί το συλλογικό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα επιβεβαιώνει τον εαυτό του μέσω της διαδικασίας μετατροπής των απλών προσωπικών βιωμάτων του σε σύνθετες πολιτικές ιδέες, ν’ αντιστέκεται σ’ όλους όσους προσπαθούν να τον εμποδίσουν να είναι ο εαυτός του.

Το «Εμείς» είναι πολλά «Εγώ» μαζί. Όσο πιο συγκροτημένο είναι το «Εγώ» τόσο πιο αποτελεσματικό είναι το «Εμείς». Τόσο πιο αποφασιστική θα γίνεται η παρέμβαση όσων συλλογικοτήτων κατανοούν μέσα από την ίδια τη ζωή, ότι οι όποιες επιλογές και πρωτοβουλίες αφορούν τους ίδιους. Οι ίδιοι που αποφασίζουν οι ίδιοι υλοποιούν, οι ίδιοι θα υποστούν και τις συνέπειες καλές ή κακές, εφόδιο για τη συνέχεια.

Γιάννης Τσίχλας