|
1/10/2022
|
Σεμινάριο Κινηματογράφος και Λογοτεχνία: Το Φιλμ Νουάρ.
|
1η Συνάντηση Τετάρτη 5 Οκτωβρίου 2022, 7:30΄μμ
|
|
|
Ξεκινάμε το σεμινάριο «Κινηματογράφος και Λογοτεχνία» που οργανώνει το Cine-Δράση και που αυτή τη χρονιά θα γίνεται κάθε Τετάρτη στις 7:30μμ. Το σεμινάριο μπορεί να παρακολουθήσει όποιος ενδιαφέρεται ή ζωντανά στο στέκι της Δράσης (Πάρνηθος 21) ή διαδικτυακά μέσω της πλατφόρμας Zoom.
Στην 1η συνάντηση την Τετάρτη 5 Οκτωβρίου αρχίζουμε τη συζήτηση για το φιλμ νουάρ. Διαβάζουμε το βιβλίο «Το γεράκι της Μάλτας» του Ντάσιελ Χάμετ (1930), βλέπουμε και σχολιάζουμε την ομώνυμη ταινία του Τζον Χιούστον.
Τo Γεράκι της Μάλτας / Το βιβλίο του Ντάσιελ Χάμετ
Πιθανότατα η καλύτερη αστυνομική ιστορία που γράφτηκε ποτέ. Η συναρπαστική αφήγηση του Ντάσιελ Χάμετ διακρίνεται για τον ωμό ρεαλισμό, την ακρίβεια, την οικονομία, την εκφραστική δεινότητα, ενώ οι δυνατοί, φυσικοί διάλογοι προσδίδουν έντονη αληθοφάνεια στο εγχείρημα. Ένας θησαυρός που για αυτόν αξίζει να φτάσεις στο έγκλημα. Ένας αμφιλεγόμενος ιδιωτικός ντετέκτιβ με τον δικό του κώδικα ηθικής. Ένας απατεώνας που μυρίζει λεβάντα, ένας χοντρός άντρας και μια όμορφη προκλητική γυναίκα που κανείς δεν μπορεί να εμπιστευτεί. Οτιδήποτε δεν εξυπηρετεί τις ανάγκες της αφήγησης εγκαταλείπεται από τον συγγραφέα ο οποίος με λιτά μέσα φιλοτεχνεί το διεφθαρμένο και βίαιο πρόσωπο της αμερικάνικης κοινωνίας του 1930. Μιλάμε τελικά για ένα σκληρό αστυνομικό μυθιστόρημα, με αδρούς χαρακτήρες και έντονη δράση γεμάτη ανατροπές, που δικαίως θεωρείται κλασικό στο είδος του, γοήτευσε γενιές και γενιές αναγνωστών και μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο τρεις φορές.
Η ταινία (Τζον Χιούστον)
ΗΠΑ, Φιλμ Νουάρ, 1941. Διάρκεια: 101’. Σενάριο: Τζον Χιούστον- Ντάσιελ Χάμετ. Σκηνοθεσία Tζον Χιούστον. Πρωταγωνιστούν: Χάμφρεϊ Μπόγκαρτ, Μαίρη Άστορ, Γκλάντις Τζορτζ, Πίτερ Λόρε, Σίντνεϊ Γκρίνστριτ, Ελάισα Κουκ Τζούνιορ, Γουόρντ Μποντ, Μπάρτον Μακλέιν, Γουόλτερ Χιούστον. Μουσική: Άντολφ Ντοτς. Φωτογραφία: Άρθουρ Έντισον.
Η Υπόθεση
Στο σενάριο της ταινίας ο Χιούστον έμεινε πιστός στο βιβλίο με εξαίρεση τις ερωτικές σκηνές καθώς τις απαγόρευε ο Κώδικας Λογοκρισίας του Χέιτζ που ίσχυε τότε στο Χόλυγουντ. Η ιστορία εκτυλίσσεται στο Σαν Φρανσίσκο όπου δύο ιδιωτικοί ντετέκτιβ, ο Σάμ Σπέιντ και ο Μάιλς Άρτσερ δέχονται στο γραφείο τους την επίσκεψη μιας γοητευτικής και μυστηριώδους γυναίκας, της δεσποινίδος Γουόντερλι η οποία λέγοντάς τους μια όχι και τόσο αληθοφανή ιστορία, τους ζητάει να αναλάβουν την παρακολούθηση ενός επικίνδυνου άνδρα, του Φλόιντ Θέρσμπι που θα την οδηγήσει στην εύρεση της εξαφανισμένης της αδελφής. Οι δύο άντρες δέχονται να αναλάβουν την υπόθεση αλλά την επόμενη μέρα ο ντετέκτιβ και ο επικίνδυνος άνδρας βρίσκονται νεκροί. Η αστυνομία αρχίζει αμέσως τις έρευνες και πρώτος ύποπτος είναι ο Σπέιντ, ο οποίος για να αποδείξει την αθωότητά του πρέπει να ανακαλύψει τι κρύβεται πίσω από την όλη υπόθεση. Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο όταν εμφανίζεται στο γραφείο του ντεντέκτιβ ένας οπλισμένος κύριος και του ζητά να του επιστρέψει έναντι υπέρογκης αμοιβής, ένα πολύτιμο αγαλματίδιο, το οποίο πιστεύει ότι έχει στην κατοχή του. Το αγαλματίδιο αυτό είναι το «Γεράκι της Μάλτας», ένα χρυσό ομοίωμα διακοσμημένο με πολύτιμους λίθους, το οποίο οι ιππότες της Μάλτας έστειλαν δώρο στον βασιλιά της Ισπανίας το 1539.
Το «Γεράκι της Μάλτας», υποψήφιο για τρία βραβεία Όσκαρ, υπήρξε το εντυπωσιακό ντεμπούτο του μέχρι πρότινος σεναριογράφου Τζον Χιούστον. Σηματοδότησε το ξεκίνημα ενός νέου κινηματογραφικού είδους, του φιλμ νουάρ και δημιούργησε το αρχέτυπο του ιδιωτικού ντεντέκτιβ πάνω στο οποίο βασίστηκαν στη συνέχεια τα φιλμ του είδους. Έβγαλε από την αφάνεια τον 42χρονο Μπόγκαρτ, που μέχρι τότε έπαιζε σε δευτεροκλασάτα αστυνομικά φιλμ και σήμανε την αρχή μιας δυνατής φιλίας και συνεργασίας μεταξύ Χιούστον και Μπόγκαρτ. Η ταινία που συνήθως αναφέρεται ως το «πρώτο φιλμ νουάρ», όχι για το περιεχόμενό της, αφού τα στοιχεία που χαρακτήρισαν το είδος υπήρχαν ήδη σκόρπια στο αμερικανικό σινεμά, αλλά για το ότι καθόρισε τους αισθητικούς και αφηγηματικούς κανόνες ενός είδους που κυριάρχησε τα επόμενα χρόνια.
Όλοι οι κώδικες του φιλμ νουάρ είναι συστηματοποιημένοι με ακρίβεια και σαφήνεια σε αυτήν τη μυθική ταινία: Σκοτεινή υπόθεση μυστηρίου, εκπληκτική ατμόσφαιρα, ένας σκληροτράχηλος και κυνικός ντετέκτιβ, αδίστακτοι κακοποιοί, οι νυχτερινοί και επικίνδυνοι δρόμοι του αστικού τοπίου, η γοητευτική και θανατηφόρα femme fatale που παρασέρνει τους άνδρες στον χαμό, η ανάδειξη της διεφθαρμένης και διαβρωμένης πλευράς (αθέατης μέχρι τότε από το Χόλυγουντ) του αμερικανικού ονείρου. Ο διάχυτος ηθικός αμοραλισμός, η έλλειψη οποιουδήποτε μανιχαϊσμού ανάμεσα στο καλό και στο κακό, ο ωμός ρεαλισμός της κινηματογράφησης, το διαρκές παιχνίδι ανάμεσα στην αλήθεια και στο ψέμα, οι δυνατοί διάλογοι, κουμπώνουν τέλεια μεταξύ τους δημιουργώντας ένα αξεπέραστο έργο στο οποίο μικρότερη σημασία έχει η πλοκή και περισσότερη οι χαρακτήρες, οι κινήσεις, οι εκφράσεις, ο φωτισμός.
Η αριστοτεχνική σκηνοθεσία και η αξιοθαύμαστη δραματουργική δεξιοτεχνία και η αφηγηματική λιτότητα του Τζον Χιούστον είναι μοναδικές. Σκηνοθετεί δεξιοτεχνικά, με μαεστρία, γρήγορους ρυθμούς και πολλά κοντινά πλάνα. Οι περισσότερες σκηνές που αφορούν την Ο' Σόνεσι, όπως αποκαλύπτεται ότι ονομάζεται τελικά η μοιραία γυναίκα, παραπέμπουν στα σίδερα της φυλακής. Οι ριγέ πιτζάμες, τα έπιπλα του δωματίου της, οι αχτίδες φωτός που εισέρχονται στα δωμάτιο της και τελική σκηνή της ταινίας το ασανσέρ, η πόρτα με τα κάγκελα που κλείνει πίσω της και προοικονομεί το τέλος της. Η ασπρόμαυρη φωτογραφία του Έντισον, οι έντονες φωτοσκιάσεις, ο χαμηλός φωτισμός και οι ασυνήθιστες γωνίες της κάμερας, που σε πολλές περιπτώσεις ήταν τοποθετημένη στο πάτωμα απεικονίζοντας το ταβάνι δίνουν έμφαση στους κεντρικούς χαρακτήρες και τις πράξεις τους.
Ο τελικός μονόλογος του Μπόγκαρτ ξεσκεπάζει τον κυνισμό του καπιταλιστικού συστήματος και την περιφρόνησή του προς κάθε τι ωραίο. Εβδομήντα επτά χρόνια μετά αυτόν τον μονόλογο, δεν έχει αλλάξει κάτι. Το κυνήγι της χίμαιρας και το πάθος του χρήματος είναι αυτά που κυριαρχούν.
Κινηματογραφική Λέσχη Βριλησσίων Cine-Δράση
|
|
|
503
|
|
|