Κίνηση Δημοτών Βριλησσίων

  
11/9/2022

H επίδραση της Τραγωδίας στο σινεμά και την τηλεόραση

του Γιώργου Σκιάνη

Ο συμπολίτης Μπάμπης Δαμουλιάνος Ευαγγελάτος έγραψε ένα σχόλιο για τη μικρή μου ιστορία «ΤΟ ΘΥΜΑ» στην ιστοσελίδα της «Δράσης για μια άλλη πόλη» των Βριλησσίων. Το σχόλιο είναι το εξής: «Συμπυκνωμένη, σύγχρονη τραγωδία από έναν συμπολίτη μας! Χρήζει πολλών επαίνων. Συγχαρητήρια!».

Το επαινετικό σχόλιο του συμπολίτη είναι ιδιαίτερα κολακευτικό και τον ευχαριστώ. Πέρα όμως απ’ αυτό, μου δίνει την ευκαιρία να σχολιάσω με τη σειρά μου την επίδραση της Αρχαίας Ελληνικής Τραγωδίας και των Ομηρικών Επών, όχι μόνο στο θέατρο και στη λογοτεχνία αλλά και στη λαϊκή τέχνη του κινηματογράφου και των τηλεοπτικών σειρών.

Ο συμπολίτης Μ.Δ.Ε. γνωρίζει καλά τι γράφει. Δεν συγκρίνει τα μεγέθη αλλά το πνεύμα. Δε γίνεται να συγκριθούν σα μέγεθος μια συμπαθητική μικρή ιστορία με τα τιτάνια έργα του Αισχύλου, του Σοφοκλή και του κοντοχωριανού μας του Ευριπίδη. Όμως το πνεύμα του τραγικού ήρωα υπάρχει στο μικρό Μπάμπη της ιστορίας και θυμίζει κάτι από Οιδίποδα: σκοτώνει ο Μπάμπης λόγω νεανικής επιπολαιότητας και ο νεαρός Οιδίποδας λόγω παρορμητικού θυμού. Όταν έρχεται η ώρα της συνειδητοποίησης και οι δύο καταρρέουν.

Στην Αρχαία Ελληνική Τραγωδία δεν υφίσταται μανιχαϊστικός διαχωρισμός καλού-κακού. Οι ήρωες και οι θεοί κυριαρχούνται από τα πάθη και συχνά κάνουν κακό πιστεύοντας ότι πράττουν ορθά. Επίσης τα διλήμματα δεν έχουν μονοσήμαντες απαντήσεις. Πρέπει να υπακούμε στο νόμο ή στη συνείδηση (Αντιγόνη); Πρέπει να εκδικούμαστε το άδικο ακόμη και με τον φόνο της μάνας μας ή όχι (Ορέστης, Ηλέκτρα);

Στην Τραγωδία ο θεατής μπερδεύεται. Τη μια συμπάσχει με τον ήρωα και την άλλη διαφωνεί μαζί του συντασσόμενος με την άποψη ή τον προβληματισμό του χορού που εκπροσωπεί, κατά κάποιο τρόπο, την κοινή γνώμη. Η Κάθαρση, η κατακλείδα του έργου, είναι δίκαιη αλλά και παρηγορητική για τον θεατή που πρέπει να φύγει από την παράσταση με αίσθημα πληρότητας.

Αυτό το μπέρδεμα του θεατή δεν αρέσει στον Πλάτωνα ο οποίος πιστεύει στον παιδευτικό χαρακτήρα της τέχνης. Κατά τον Πλάτωνα ο θεατής πρέπει να μαθαίνει να ξεχωρίζει το καλό από το κακό και όχι απλά να συμπάσχει και να παθιάζεται με τους ήρωες. Στην Πολιτεία του Πλάτωνα δεν έχουν θέση οι τραγικοί ποιητές αλλά ο φιλόσοφος ποιητής.

Πώς τώρα έχουν όλα αυτά σχέση με την σύγχρονη τέχνη του κινηματογράφου και των τηλεοπτικών σειρών;

Στον λεγόμενο εμπορικό κινηματογράφο που είναι ένα είδος λαϊκής τέχνης με πολύ μεγάλο κοινό είχε κυριαρχήσει για πολλά χρόνια ένα μοτίβο όπου οι χαρακτήρες διαχωρίζονταν σε καλούς και κακούς, οι επιλογές ήταν συνειδητές και ξεκάθαρες, με το καλό ή το κακό, και το τέλος ήταν το γνωστό happy end, η επικράτηση του καλού. Στα μάτια μου αυτή η στάση του εμπορικού κινηματογράφου πλησιάζει την περί τέχνης ηθική αντίληψη του Πλάτωνα.

Φαίνεται όμως ότι με τα χρόνια το κοινό άρχισε να πλήττει με τις ταινίες του happy end και του σίγουρου θριάμβου του καλού. Οι κοινωνικές συνθήκες άλλωστε δεν ευνοούν μια τέτοια θεώρηση. Τα τελευταία χρόνια έχουμε μια στροφή προς το πνεύμα της Τραγωδίας όπου δεν υπάρχουν ξεκάθαρα καλοί χαρακτήρες και το τέλος έχει στοιχεία κάθαρσης: οι ήρωες αφανίζονται συνειδητοποιημένοι με τον ένα ή τον άλλο τρόπο και ο θεατής μένει χωρίς εκκρεμότητες.

Η στροφή αυτή είναι ακόμη πιο έντονη στις τηλεοπτικές σειρές. Οι χαρακτήρες είναι όλοι τραγικοί, οδηγούμενοι από πάθη, αντιμετωπίζοντας διαρκώς διλήμματα όπου η στάση τους επιβάλλεται από τις καταστάσεις και όχι από την ηθική επιλογή του καλού.

Η εντύπωσή μου είναι ότι η μεταστροφή αυτή στη λαϊκή τέχνη του κινηματογράφου και της τηλεόρασης δεν θα διαρκέσει για πολύ. Ο άνθρωπος απογοητεύεται και μπερδεύεται, φτάνει να μην πιστεύει καν στην διαφορά καλού και κακού αλλά κάποια στιγμή θα χρειαστεί και την ελπίδα και το φωτεινό παράδειγμα. Κάποια στιγμή θα ξαναλάμψει η αισιοδοξία του Πλάτωνα και η πίστη ότι το καλό υπάρχει και πέρα από το συμφέρον.


*Η εικόνα είναι από την τηλεοπτική σειρά Animal Kingdom


Ο Γιώργος Σκιάνης, δημότης Βριλησσίων, είναι Φυσικός – Γεωφυσικός,.
https://emoytoyidioy.blogspot.com/
readers  968

Σχόλια (2)


Γιώργος Σκιάνης 14 Σεπ 2022, 07:37
Έξοχη η παρέμβασή σας. Συμπληρώσατε ιδανικά το μικρό μου κείμενο και δώσατε αυτήν την διαλεκτική διάσταση της εξέλιξης του σινεμά που δεν τόνισα επαρκώς. Βεβαίως η κριτική στάση είναι σημαντικότατη, στην εξέλιξη συμμετέχουν ισότιμα δημιουργοί και θεατές. Από τη μεριά μου οφείλω να διευκρινίσω ότι δεν παίρνω θέση υπέρ των τραγικών ποιητών ή του Πλάτωνος, όπως δεν παίρνω θέση ας πούμε υπέρ της αποστασιοποίησης του Μπρεχτ. Όλες αυτές οι θέσεις και αντιθέσεις συμβάλλουν στην εξέλιξη, όπως, σε άλλη ασφαλώς κλίμακα, συμβάλλει και ο διάλογος από αυτό το βήμα. Ευχαριστώ εσάς και την Δράση για την ευκαιρία.
Μπαμπης Δαμουλιάνος Ευαγγελάτος 12 Σεπ 2022, 22:20
Κύριε Σκιάνη, σας ευχαριστώ για τον σχολιασμό του σχολίου μου και με την αφορμή αυτή την έκθεση των σκέψεων σας τόσο για τον διδακτισμό της αρχαίας τραγωδίας, όσο και για τα διλήμματα που αυτή θέτει από την κυριαρχία των παθών. Τώρα, όσον αφορά για τον κορεσμό του κοινού κατά την εποχή του λαϊκού, εμπορικού κινηματογράφου που όλοι βιώσαμε με το happy end, την διαλεκτική υιοθέτηση από τον νεότερο των διλημμάτων της τραγωδίας το επακόλουθο μπέρδεμα των θεατών και την διαφαινόμενη κατ' εσάς μεταστροφή του σε έναν νέο διδακτισμό, ας ελπίσουμε ανώτερης ποιότητας, δεν θα διαφωνήσω. Θα είναι πάλι απαίτηση της διαλεκτικής πορείας του θεάματος, της τέχνης γενικότερα μέσα σε μια σύγρονη αγχώδη διαβίωση και την έλλειψη ελεύθερου χρόνου για διλήμματα και σκέψη. Η ενδυνάμωση όμως του κριτικού πνεύματος από το πλατύ κοινό, θα παραμένει πάντα σαν το μεγάλο ζητούμενο.
Εισαγωγή σχολίου
Όνομα:

Σχόλιο:



Τα σχόλια δημοσιεύονται άμεσα και είναι αποκλειστική ευθύνη του συντάκτη του σχολίου. Οι διαχειριστές της παρούσας ιστοσελίδας διατηρούν το δικαίωμα διαγραφής των σχολίων εκείνων που έχουν διαφημιστικούς σκοπούς, κρίνονται ως ρατσιστικά ή προσβάλλουν πρόσωπα.

Σάββατο 20 Απριλίου 2024 H Δράση στο facebook Το κανάλι μας στο YouTube
 
Ακροβάτες στο χαρτί Ακροβάτες στο χαρτί
Cine Δράση
Τελευταία θέματα

Τοιχο-διωκτικά
Τάσος Λειβαδίτης - Καντάτα , Κέδρος 1960
Έρχονται όλα κάποτε μαζεμένα. Πού να πας τότε; Πού να κρυφτείς; Τι την έκανες την ανεπανάληπτη ζωή σου;


Τα σχόλια σας...
Όχι και εξαώροφα στα Βριλήσσια!1/4/2024 Χαρά Ροβίθη
Είναι όντως μεγάλο το πρόβλημα. Θα έχετε παρατηρήσεις ότι πέρα από το θέμα του ύψους, στις καινούργιες πολυκατοικίες δεν υπάρχει σχεδόν καθόλου κήπος ή πράσινος περίβολος, ενώ για την εποχή μας αυτό θα έπρεπε να είναι παντού δεδομένο (το έχουν πχ. πολλές παλιότερες πολυκατοικίες που φαίνεται πως είναι "αόρατες"). Επίσης οι εξώστες/μπαλκόνια συχνά είναι στενά ή μικρά, κάτι που επίσης δεν συνάδει με κτίσματα φιλικά προς μια βιώσιμη διαμονή. Σε κάποιες περιοχές παρατηρείται το φαινόμενο να κόβουν το οικόπεδο στα δύο και να χτίζουν δύο πολυκατοικίες με κάλυψη οικοπέδου που πλησιάζει το 95% ή να βγάζουν τα μπαλκόνια σχεδόν στο ίδιο ύψος με το πεζοδρόμιο! Υπάρχουν και ορισμένα ζητήματα αισθητικής όπως πχ ότι το 80% των οικοδομών επιλέγει ως χρώμα το ασπρόμαυρο που, μαζί με τα παραπάνω, την οικοδομική έξαρση των τελευταίων ετών και μια ισχυρή (και γελοία) τάση για ομοιομορφία, καθιστούν τη γενικότερη εικόνα απελπιστική και γι αυτούς που μένουν και γι αυτούς που τη βλέπουν. Φιλικά Χαρά Ροβίθη


Δημοτικές Εκλογές 2014


ΓΠΣ Βριλησσίων 2011


Δημοτικές Εκλογές 2010


Παιδεία 2009



Καλλικράτης: απόψεις και θέματα
Η κρίση και το πρόγραμμα σταθερότητας
Το στέκι της Δράσης 
Το νέο στέκι της «Δράσης», Πάρνηθος 21 Βριλήσσια τηλ. 211-116-5797. H δωρεάν δανειστική βιβλιοθήκη και ταινιοθήκη λειτουργεί κάθε Δευτέρα 12:00-2:00μμ, Τρίτη, Τετάρτη και Πέμπτη 6:00-8:00μμ.



   
© 2006 - 2024 Δράση για μια Άλλη Πόλη
Κατασκευή - επιμέλεια ιστοσελίδας: Μάκης Ετζόγλου