|
12/6/2020
|
COVID-19: Κατάσταση (πολεμικής) ειρήνης
|
του Λάμπη Λαζάνη
|
|
|
Αναλογιζόμενοι για μια ιατρική που διερωτάται για όλα όσα καθιστούν ευάλωτη την υγεία (και όχι μόνο για την αποκατάστασή της σε περίπτωση ασθένειας), ας επικεντρωθούμε στο ζήτημα της πρόληψης σε σχέση με τον οικουμενικό κατά του COVID-19 πόλεμο. Μας ενδιαφέρει να το δούμε αυτό, γιατί είναι αμφίβολο αν μπορεί ο πόλεμος κατά του κορωνοϊού να γίνει ένας, αβίαστα, «δικός μας» πόλεμος καθώς, αφού όχι μόνο «συρθήκαμε» σ’ αυτόν ελέω παγκοσμιοποίησης, αλλά και τον διεξάγουμε με διφορούμενους όρους, ιστορικά διαμορφωμένους από τον εντεινόμενο ανταγωνισμό των λίγων ισχυρών κρατών ή συνασπισμών για παγκόσμια ηγεμονία, για την επίτευξη της οποίας, με κανένα τρόπο ΔΕΝ εξαιρείται ούτε και ο πραγματικός πόλεμος, άρα και οι πρόνοιες για την προετοιμασία του εν καιρώ ειρήνης. Ειδικά στη Δύση όπου «ανήκουμε», το δόγμα πως «η καλύτερη άμυνα είναι η επίθεση» ομολογείται αυθόρμητα σε κάθε αφορμή της πιο κοινής καθημερινότητας.
Για την ανταπόκρισή του σε τούτη την εξ αμυντικών ανακλαστικών ετοιμότητα επίθεσης, ήδη όντας ένα αυξημένου ρίσκου και συνάμα πανάκριβο εγχείρημα, ο πόλεμος έχει κι αυτός ανάγκες πρόληψης· πέρα από τη συνεχή έγνοια για νέα όπλα, για τη βελτίωση των υπαρχόντων και τη διενέργεια ασκήσεων για την «καλή υγεία» των ενόπλων δυνάμεων, για συσσώρευση επιχειρησιακής πείρας από αποστολές όπως η παραδοσιακή φύλαξη των συνόρων αλλά και η ανάληψη ευθύνης σε περιοχές με πληθυσμούς που έχουν πληγεί από ατυχήματα συχνά καινοφανή (φυσικές, βιομηχανικές, πυρηνικές καταστροφές, τρομοκρατία, κ.α.) η στρατιωτική αντίληψη μεριμνά για την αγωγιμότητά του πολέμου σαν προετοιμασία των πιθανών επιχειρησιακών του πεδίων· πρόνοια προετοιμασίας από τη σχετική τελειότητα της οποίας θα εξαρτηθεί κατά πόσο η εφαρμογή στρατιωτικής δύναμης θα καταστεί τελικά περιττή ή έστω μικρού εύρους.
Η προετοιμασία αφορά το γεωγραφικό (υποδομές) αλλά και το οικονομικό, πολιτικοκοινωνικό και πολιτισμικό-πνευματικό (ιδεολογικό) περιβάλλον ώστε το σύνολο να είναι αγώγιμο δηλαδή με τις μικρότερες αντιστάσεις όχι μόνο στον πραγματικό πόλεμο αλλά και σε εκείνη τη μορφή ειρήνης που θα τον έκανε περιττό· ο πόλεμος γίνεται η προετοιμασία του. Είναι η έννοια της ολοκληρωτικής ειρήνης. Αυτός ακριβώς ο διφορούμενος χαρακτήρας, με τον οποίο η υφιστάμενη μορφή παγκοσμιοποίησης διαστρέφει την ειρήνη όπως και κάθε διεθνή θεσμό ή πρακτική προσκαλεί (προκαλώντας και τη νοημοσύνη μας επίσης) με τρόπο εξαιρετικά επιτακτικό τις ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ κοινωνίες να τον κατανοήσουμε ως την βασική συνιστώσα της προβληματικότητάς μας.
Γιατί, όπως κι αν το δούμε φτάνει να μην εθελοτυφλούμε, άλλη η ειρήνη σε μια μορφή παγκοσμιοποίησης που θα απέκλειε τη βία στις διεθνείς σχέσεις, τη θυσία αμάχων ή τη βία ως «ειρήνευση» με την καταστολή κάθε ελευθερίας και άλλη τούτη η αρματωμένη «ειρήνη» που στηρίζεται στην εξισορρόπηση ισχύος· εξισορρόπηση που διαθέτει -για την άρση κάθε αμφιβολίας- σαν ακριβέστερο πειραματικό μέτρο για την επαλήθευση ή την αποκατάστασή της τον πόλεμο! Έναν πόλεμο που τον διεξάγει καθένας όταν κρίνει πως μπορεί και που προετοιμάζει στο εν ειρήνη μεσοδιάστημα.
Επομένως εκτός από τους περιφερειακούς πόλεμους που ερημώνουν χώρες τη μια μετά την άλλη στις διεκδικούμενες ζώνες διενέξεων, έχουμε για τις συμμαχικές χώρες στις ζώνες αποκλειστικής επιρροής καθενός ισχυρού μια «πολεμική ειρήνη» με κυβερνήσεις, οικονομίες, ιδεολογίες, κουλτούρες και πληροφόρηση που οφείλουν να είναι όλες συμβατές για τη στήριξη τούτης της εμπόλεμης ειρήνης στην ανάγκη εμπεδωμένες με καταφυγή σε δολοφονίες, τρομοκρατία, ψεύδη, οικονομικούς εκβιασμούς, χρηματισμούς, μέχρι υποκίνηση εκ μέρους του ισχυρού προστάτη πραξικοπημάτων στο εσωτερικό των Κρατών, ενώ για τις εξωτερικές σχέσεις προβλέπεται η «ανοχή» (δες διευκόλυνση) πολεμικών συρράξεων μεταξύ μελών στην ίδια συμμαχία για τη μετάβαση σε μια βολικότερη για τον κυρίαρχο τάξη, ή για τιμωρία ή την απειλή τιμωρίας κάθε απείθαρχου.
Στην πατρίδα μας τα έχουμε εμπεδώσει αυτά, έχουμε μακροχρόνια πείρα από πρώτο χέρι. Εκείνο που έχουμε την τάση να ξεχνάμε σε κάθε πολιτική αντιπαράθεσή μας όχι μόνο εκλογική, είναι ακριβώς το πλαίσιο αποδοχής τούτης της φρικαλέας κατάστασης ως αναπόδραστης, σε βαθμό που έγινε η πιο κοινότοπη κανονικότητά μας· ιδίως κατά τη μεταπολίτευση, την πανθομολογούμενη ως «την πιο μακροχρόνια περίοδο δημοκρατικής σταθερότητας» κατέστη η πολιτικά ορθή προϋπόθεση για κάθε λεγόμενη ρεαλιστική ή πραγματιστική πολιτική, είτε αυτή είναι εξωτερική είτε εσωτερική.
Με άλλα λόγια, κακά τα ψέματα, η υφιστάμενη δομή της παγκοσμιοποίησης επεκτείνεται κι εντείνεται ως αγωγός του πολέμου μάλλον παρά της ειρήνης ακόμη κι όταν οι στρατοί κοιμούνται στους στρατώνες τους. Απλά, κατά τη διάρκεια απουσίας θερμών επεισοδίων, ο Πόλεμος κοιμάται έχοντας το ένα μάτι ανοιχτό πάνω στην παλλακίδα του Ειρήνη που κρατάει τα κουμάντα αλλά αν σε περίπτωση σοβαρής κρίσης τα πράγματα στραβώσουν, εκείνος ξυπνάει και αναλαμβάνει δράση. Τούτο το ζευγαράκι ρυθμίζει όλες τις υποθέσεις μέσα στην παγκόσμια κοινότητα, πότε με το στανιό και πότε με το καλό, ένα καλό όμως όπου ακόμη κι όταν οι αιματοχυσίες και τα θερμά επεισόδια απουσιάζουν, το έγκλημα, η διαφθορά, η βία, η αδικία, η φτώχεια και η δυστυχία περισσεύουν· κι αυτό όχι μόνο στον προβληματικό Τρίτο κόσμο αλλά και μέσα στην ηγέτιδα του Πρώτου, τις ΗΠΑ όπως βλέπουμε τούτες τις μέρες από τις οθόνες μας, κι όπου πάλι η βία, ένθεν κι ένθεν, θα κληθεί να δώσει τη λύση μέχρι το επόμενο ξέσπασμα, εκτός... Εκτός κι αν η πρόληψη γίνει υπόθεση των κοινωνιών για την ανάδυση, από τα σωθικά τους (το «ενδογενώς» που λέγαμε) μιας επιτόπιας μη βίαιης (αντ)επιθετικής πολιτικής.
Στα καθ’ ημάς πάλι, για να μην ξεχνιόμαστε παραλείποντας να σκεφθούμε τις ενεργές συνδέσεις του «εδώ» (Δήμος) με το «εκεί» (Περιφέρεια-Επικράτεια) και το (πλανητικό) «παραπέρα» συνδέσεις που το διαδίκτυο κατέστησε ακαριαίες κι όχι πάντα επ’ ωφελεία μας, ας αναλογιστούμε πως στον πόλεμο κατά του κορωνοϊού οφείλουμε και την επίσπευση της καινοτομίας της 1ης διαδικτυακής δημόσιας συνεδρίασης του Δημ. Συμβουλίου της πόλης μας (με αφορμή τη δυσοίωνη εμπλοκή του περιβαλλοντοκτόνου νόμου ‘στα χωράφια’ των απορριμματοφόρων μας) όχι τυχαία επιβεβαίωση πως ο πόλεμος σαν επιταχυντής νέων πραγματικοτήτων προηγείται της ειρήνης, όχι πάντως και πολύ, καθώς η «τσαπερδόνα» μας όπως μας συστήνεται και ξανασυστήνεται διαρκώς τελευταίως δεν μας αφήνει σε χλωρό κλαρί.
Σε σχέση με την πρόληψη παρατηρούμε πως, ενώ γενικά ο πόλεμος είναι από τη φύση του προβλεπτικότατος και προληπτικότατος, τούτος εδώ κατά του κορωνοϊού αποδείχθηκε πως ΔΕΝ ήταν. Απουσίαζε κι εδώ παντελώς η πρόληψη! Βέβαια τον είχαν προβλέψει οι ειδικοί, αλλά οι δημότες και οι πολιτικές κοινωνίες γενικότερα αγνοούσαμε πως η «παγκόσμια κοινότητα» είχε παραιτηθεί από τα μέτρα πρόληψης. Από όσα μαθαίνουμε τώρα, δηλαδή μετά από την κήρυξη του πολέμου κατά του κορωνοïού, για τον Π.Ο.Υ. και τις κυβερνήσεις η πανδημία ήταν αναπόδραστα αναμενόμενη ενώ ΜΟΝΟ ως προς τη χρονική στιγμή εκδήλωσής της και τον τύπο του ιού υπήρξε μια, σχετική πάντα, απροσδιοριστία· στην τελευταία άλλωστε οφείλουν οι συνωμοσιολογίες ακόμη και οι λιγότερο ευφάνταστες από αυτές την αδυνατότητα (και γι’ αυτό ματαιότητα) διάψευσης ή επιβεβαίωσής τους. Η αστείρευτη δύναμή τους πηγάζει όμως από τούτη τη μόνιμη και πραγματικά επισφαλή κατάσταση παραίτησης από κάθε προληπτικό μέτρο, οφειλόμενη στην επιτάχυνση που οι στρατηγικές αναγκαιότητες επιφέρουν στη ζωή των εθνών. Για κεφαλαιώδη θέματά τους, χώρες και ολόκληρες ήπειροι υποχρεώνονται σε προσαρμογές που αποφασίζονται ερήμην τους από ολιγάριθμες τεχνοκρατίες· γι’ αυτές υπάρχουν άλλες προτεραιότητες, η αδιάψευστη πύκνωσή των πανδημιών και των επιδημιών από γνωστούς ή νεοεμφανιζόμενους ιούς κατά τις αμέσως προηγούμενες δεκαετίες, είναι απλά ένας ουδέτερος στατιστικός δείκτης.
Τα δεδομένα αυτά εδραιώνουν τη βεβαιότητα και μαζί την ανησυχία κάθε σώφρονος ανθρώπου ότι ΚΑΙ προσεχώς οι πανδημίες -όσο τουλάχιστον οι αιτίες εμφάνισης των ασθενειών και οι ευνοϊκές συνθήκες διάδοσής τους, συνυφασμένες και οι μεν και οι δε με ανθρώπινες δραστηριότητες μεγάλης κλίμακας, παραμένουν ενεργές στο απυρόβλητο κάθε πρόληψης- δεν θα παύσουν να μας επισκέπτονται συχνότερα κι ότι αναπόδραστα κάποιες από αυτές θα είναι και φονικότερες, για να μη μιλήσουμε για τη φονικότητα των παράπλευρων απωλειών από αμφιλεγόμενα αντίμετρα, μέσα από το ίδιο καθεστώς απουσίας πρόληψης. Αυτή η κατάσταση όμως δεν είναι προϊόν συνωμοσίας, άλλο θέμα αν δίνει τη δυνατότητα σε επίβουλους, κυνικούς και τυχοδιώκτες να αναρριχώνται δι’ αυτής ή σε άλλους απλά αδιάφορους ή αφελείς και καλοπροαίρετους ακόμα και σαν θύματά της, να συμπλέουν λιγότερο ή περισσότερο «συμμετοχικά» μαζί της, κατασκευάζοντας «όλοι μαζί» μέσω τούτης της από κοινού παραίτησης από την κοινή λογική «δημοκρατικές» πλην όμως αυτοκτονικές πλειοψηφίες.
Επομένως στην πραγματικότητα έχουμε να κάνουμε με μια επίσημη προς τα μέσα ενώ προς τα έξω ημιεπίσημη και λιγότερο φωναχτή παραδοχή, αυτή των πιστών προπαγανδιστών της άνευ όρων Προόδου, πως αρκεί η φυγή όλων μας προς τα εμπρός, ελεύθερη από «προλήψεις» διάβαζε προκαταλήψεις ικανές να φρενάρουν την επιτάχυνση για χάρη λίγων ή ακόμη και πολλών καθυστερημένων ανίκανων να ακολουθήσουν το «ρεύμα». Πως η Πρόοδός τους μπορεί κάλλιστα να σώζει τις ζωές όλων και να επιλύει με τις επινοήσεις της περισσότερα προβλήματα από όσα προσωρινά σκορπάει στο πέρασμά της. Πως απλά είμαστε ακόμη καθ’ οδόν και είναι φυσικό να υπάρχουν καθυστερημένοι, αλλά απαιτείται και από αυτούς να κάνουν την αναγκαία επιπλέον προσπάθεια όπως έκαναν οι προπορευόμενοι κι όχι να απαιτούν συνεχώς βοήθεια που θα επέφερε μια επιβράδυνση καταστρεπτική για ΟΛΟΥΣ. Το ότι αυτό το τελευταίο είναι χαρακτηριστικό επιχείρημα των ολοκληρωτισμών που «θυσιάζουν πραγματικούς ανθρώπους για τη σωτηρία της ανθρωπότητας» (Χάννα Άρεντ) δεν τους απασχολεί καθόλου, πόσο μάλλον όταν έχουν στο τσεπάκι τους την αυθεντία μιας καθεστωτικής επιστήμης αντίστοιχης των θεοκρατικών καθεστώτων αλλά με ισχύ που εκείνα ούτε καν ονειρεύονταν.
Αυτό ακριβώς είναι το ισχύον -σαθρό κι ωστόσο αδιαπραγμάτευτο ακόμα κι από τους αρνητές του- υπόβαθρο κάθε λεγόμενης «ρεαλιστικής» πολιτικής. Επενδύει στις καταστάσεις κρίσης, πολιορκίας, στις οποίες δεν υπάρχει πολιτικός χρόνος συζήτησης και νηφάλιας σκέψης. Κατασκευασμένη συνθήκη «διάσπασης προσοχής» από αδυνατότητα ανταπόκρισης στην ταχύτατη έλευση δεδομένων και την ανάγκη δράσεων βραχυπρόθεσμα εστιασμένων από τη μια στην αμέσως επόμενη, χωρίς προοπτική ή μάλλον με μόνη προοπτική την απουσία προοπτικής, με αποτέλεσμα τον αποκλεισμό και στη συνέχεια περιορισμό και αστυνόμευση των «καθυστερημένων πολιτών» με ανάληψη της εξουσίας από τεχνοκρατίες με στρατιωτική δομή και πνεύμα. Αυτή ακριβώς ή δομή και το πνεύμα εκπέμπονται από τους εκπροσώπους των θεσμών μιας «παγκόσμιας κοινότητας» προς τις κυβερνήσεις χωρών που ειδικά αν τύχει να είναι αδύναμες και υπό επιτροπεία μεταφέρεται αυτούσιο και στην αυτοδιοίκηση τις αποφάσεις της οποίας καταπίνουμε αμάσητες όλοι μας, πολιτικοί, επιστήμονες, απλοί δημότες.
Αλλά και μετά τη λήξη του σωτήριου κατ’ οίκον εγκλεισμού με την αναχαίτιση του πρώτου κύματος επίθεσης του «εχθρού» και τα αμήχανα χειροκροτήματα από τα μπαλκόνια προς τους υγειονομικούς και γενικώς τα εύσημα «όλων προς όλους» για το νέο έπος μιας ομοψυχίας ατσαλωμένης από τον τρόμο της επιβίωσης και την υποκίνηση της αυθόρμητης καταγγελίας κάθε ασυνείδητου παρεκκλίνοντος από τη μέχρι χθες συνηθισμένη αντικανονικότητά μας πάνω στην οποία κούμπωσε ανησυχητικά άνετα η νέα, τι βλέπουμε;
Λάμπης Λαζάνης
φωτογραφία: skai.gr
|
|
|
1623
|
|
|